مفاهیم کلی نشان جغرافیایی

نشان جغرافیایی چیست؟

نشان جغرافیایی نشانه‌ای است که بر روی کالاهایی که دارای یک منطقه جغرافیایی خاص بوده و کیفیت و شهرت آن بواسطه آن منطقه جغرافیایی می‌باشد، بکار می رود. بطور عام، یک نشانه جغرافیایی شامل نام و محل منشاء کالاهاست. محصولات کشاورزی معمولا دارای کیفیتی هستند که نشأت گرفته از محل تولید آنهاست و تحت تاثیر فاکتورهای جغرافیایی محلی خاص نظیر آب و هوا و خاک می‌باشند. اینکه آیا یک نشانه بعنوان نشانه جغرافیایی عمل می‌کند بستگی به قانون ملی و آگاهی مصرف کنننده دارد. نشانه‌های جغرافیایی می‌توانند برای انواع زیادی از محصولات کشاورزی نظیر (Tuscany) برای روغن زیتون تولید شده در ایتالیا، یا (Roquefort) برای پنیر تولید شده دراین منطقه از فرانسه بکار روند.

استفاده از نشانه‌های جغرافیایی به محصولات کشاورزی محدود نمی‌شود. نشانه‌های جغرافیایی می‌توانند کیفیت خاص یک محصول را که بواسطه عوامل انسانی که در محل تولید آن محصول وجود دارند، برجسته و نمایان سازند، نظیر سنتها و مهارت‌های خاص تولید . محل منشأ می‌تواند یک روستا، یک شهر، یک منطقه با یک کشور باشد. یک مثال برای کشور کلمه (سوئیس) است که در بسیاری از کشورها بعنوان یک نشانه جغرافیایی برای محصولات ساخت سوئیس بویژه ساعت در نظر گرفته می‌شود.

اسم مبدأ چیست؟

اسم مبدأ بک نوع خاص از نشانه جغرافیایی است که برروی محصولاتی بکار می‌رود که دارای یک کیفیت خاص بوده و آن کیفیت خاص منحصرا یا اساسأ برای محیط جغرافیایی خاص است که آن محصولات در آنجا تولید می‌شوند. مفهوم نشان جغرافیایی در برگیرنده اسامی مبدأ می‌شود. نمونه‌هایی از اسامی مبدأ که در کشورهای عضو معاهده لیسبون به منظور حمایت از اسامی مبدأ و ثبت بین الملل آنها، حمایت می‌گرداند، عبارتند از: فرش اصفهان برای فرش تولید شده در اصفهان - عایق رطوبتی دلیجان برای عایق تولید شده در شهرستان دلیجان - رطب مضافتی بم تولید شده در منطقه بم

چرا نشانه های جغرافیایی نیاز به حمایت دارند؟

نشانه‌های جغرافیایی برای اطلاع مصرف کنندگان از منشأ و کیفیت محصولات بکار می‌روند. بسیاری از نشانه‌های جغرافیایی شهرت با ارزشی را کسب کرده‌اند که در صورت  عدم حمایت کافی از آنها ممکن است که توسط عوامل تجاری متقلب مورد سوء استفاده قرار گیرند. استفاده نادرست از نشانه‌های جفرافیایی توسط اشخاص غیر مجاز ، برای مثال (دارجیلینگ) برای چایی که در باغهای چایی دارجینگ پرورش داده نشده برای مصرف کنندگان و تولید کنندگان مشروع زیان آور است. مصرف کنندگان فریب خورده و باور می‌کنند که یک محصول مرغوب با کیفیت خاص خریداری می‌کننند در حالی که در واقع یک محصول تقلبی بی‌ارزش را می‌خرند. تولید کنندگان ضرر می‌بینند، زیرا تجارت با ارزش از آنها برگرفته شده و شهرت کسب شده برای محصولاتشان نیز ضربه می‌بیند.

تفاوت بین نشانه‌های جغرافیایی و علامت تجاری چیست؟

علامت تجاری نشانه‌ای است که توسط یک شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد تا کالاها و خدمات خود را از کالاها و خدمات سایر شرکتها متمایز کند. علامت تجاری به صاحب آن حق منع دیگران از استفاده از آن علامت را می‌دهد. نشانه جغرافیایی به مصرف کنند می‌گوید که یک محصول در یک مکان خاص تولید شده و دارای خصوصیات خاصی می‌باشد که بواسطه محل تولید آن است. نشانه جغرافیایی می‌تواند توسط تمام تولید کنندگان که محصولات خود را در آن مکان جغرافیایی تولید می‌کنند، مورد استفاده قرار گیرند.

چگونه یک نشان جغرافیایی حمایت می شود؟

نشانه‌های جغرافیایی می‌توانند طبق قوانین ملی و تحت عناوین گوناگون، نظیر قانون حمایت در برابر رقابت نامشروع، قانون حمایت از مصرف کننده، قانون حمایت از علائم تأییدی یا قوانین خاص مربوط به حمایت از نشانه‌های جغرافیایی و مبدأ حمابت گردند. در واقع ، اشخاص غیر مجاز نباید از نشانه‌های جغرافیایی که استفاده از آنها احتمال به اشتباه انداختن عموم در رابطه با مکان درست محصول را باعث می‌شود، استفده کنند. مجازات‌های قابل اجرا شامل حکم دادگاه در جهت جلوگیری از استفاده غیر مجاز، پرداخت خسارت، جریمه و در موارد حاد مجازات زندان است.

چگونه نشانه‌های جغرافیایی در سطح بین المللی حمایت می شوند؟

تعدادی از معاهدات اداره شده توسط وایپو، حمایت از نشانه‌های جغرافیایی را فراهم می‌آورند، بویژه کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی 1883، و معاهده لیسبون به منظور حمایت از اسامی مبدأ و ثبت بین المللی آنها.

نشانه جغرافیایی (عام) چیست؟

اگر اسم یک محل بعنوان تعیین کننده یک سبک خاص از محصول باشد، نه بعنوان نشانگر محل منشأ آن محصول، این اسم دیگر بعنوان نشانه جغرافیایی بکار نمی رود. بعنوان مثال (خردل ویجون) یک سبک خردل است. سالها پیش در شهر ویجون فرانسه بوجود آمد و در طول زمان برای نشان دادن یک سبک خاص از خردل بکار رفته است که در بسیاری از جاها ساخته  میشود. بتابراین (خردل ویجون) اکنون یک نشانه عام است و مربوط به یک سبک از خردل می باشد، نه یک محل.

نقش وایپو در حمایت از نشانه های جغرافیایی چیست؟

وایپو تعدادی از معاهدات بین المللی را اداره می‌کند که جزآ یا کلآ به حمایت از نشانه‌های حغرافیایی می‌پردازند (بویژه کنوانسون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی، و معاهده لیسبون برای حمایت از اسامی مبدأ  و ثبت بین المللی آنها). بعلاوه کشورهای عضو وایپو و سایر کشورهای ذینفع در جلسات وایپو راه‌های جدید برای ارتقاء حمایت بین المللی از نشانه‌های جغرافیایی را دنبال می‌کنند.

حمایت از نشان جغرافیایی درایران

ثبت نشان جغرافیایی ایران

کشور ما ایران به جهت قدمت تاریخی ، تنوع آب و هوایی، تنوع قومی و موقعیت جغرافیایی (چهارراه تجارت و ارتباطات دنیای قدیم قرار داشت براینکه جاده ابریشم از نیمه شمالی کشور جاده ادویه از نیمه جنوبی کشور عبور می کرده است) موجب شده که محصولات کشاورزی و فرآورده های جانبی و همچنین منابع ژنتیک آن بسیار متنوع گردد. و این برای مردم ما فرصت منحصر به فردی ایجاد می کند که بتواند یکی از مراکز تولید ، فرآوری و صادرات محصولات کشاورزی شود. لذا باید ضمن ایجاد بسترهای حقوقی لازم یاد بگیریم که چگونه از ظرفیتهای، حقوق مالکیت معنوی (صنعتی) چه در سطح ملی و چه بین المللی حداکثر استفاده ببریم.

خوشبختانه با تصویب قانون حمایت از نشانه های جغرافیایی مصوب 1383 و آئین نامه اجرایی آن نشانه های جغرافیایی در ایران پس از طی تشریفات قانونی ثبت سپس حمایت می گردد.

باتوجه به اینکه کشور ما عضو کنوانسیون پاریس راجع به حمایت از نشان جغرافیایی می باشد می‌توان این نشان های جغرافیایی را در سایر کشورهای عضو ثبت و تحت حمایت قرار داد.

ویژگی لازم جهت نشان جغرافیایی ایران

تعریف

بند الف ماده یک- نشانه‌ جغرافیائی‌ نشانه‌ای‌ است‌ که‌ مبدأ کالائی‌ را به‌ قلمرو، منطقه‌ یا ناحیه‌ای‌ از کشور منتسب‌ می‌سازد، مشروط‌ بر این‌ که‌ کیفیت‌ و مرغوبیت‌، شهرت‌ یا سایر خصوصیات‌ کالا اساساً قابل‌ انتساب‌ به‌ مبدأ جغرافیائی‌ آن‌ باشد.

بند ب ماده یک- کالا، یعنی هرگونه محصول طبیعی و کشاورزی و یا فرآورده های آن یا صنایع دستی و یا تولیدات صنعتی.

بند د ماده یک - تولید کننده یعنی هر شخصی که به تولید و فرآوری محصولات کشاورزی دامی و غذایی یا ساخت و تولید ابزار صنعتی و مصنوعات دستی اشتعال دارد یا از مواد طبیعی به منظور تولید بهره برداری می‌کند یا در تجارت محصولات مذکور فعالت می کند.

نشانه های جغرافیایی زیر مورد حمایت نیستند:

الف‌ - نشانه‌هائی‌ که‌ با تعریف‌ بند (الف‌) ماده‌ (1) منطبق‌ نباشند.

ب‌ - نشانه‌هائی‌ که‌ برخلاف‌ موازین‌ شرعی‌، اخلاق‌ حسنه‌ و یا نظم‌ عمومی‌ باشند.

ج‌ - نشانه‌هائی‌ که‌ در کشور مبدأ خود حمایت‌ نمی‌شوند یا حمایت‌ از آنها متوقف‌ شده‌ است‌ یا متروک‌ گردیده‌اند، در چارچوب‌ معاهداتی‌ که‌ کشور ایران‌ به‌ آنها ملحق‌ شده‌ است

 مدت حمایت

دائمی

منبع: سایت اداره کل مالکیت صنعتی