مقدمه:
حقوق مالکیت فکری، مفهوم حقوقی است که از فعالیت‌ها و محصولات فکری حمایت می کند و شامل دو بخش مالکیت صنعتی و مالکیت ادبی و هنری است.

بنابر نظر برخی از متخصصان حقوق مالکیت فکری، ارائه تعریف دقیق از مالکیت فکری ناممکن است؛ زیرا از یک سو ماهیت مصادیق مالکیت فکری چنان متنوع و گوناگون است که ارائه تعریف واحد که بتواند همه آن ها را پوشش دهد، دشوار است. علاوه بر این، مبانی نظری اعتبار مالکیت فکری و به تبع آن نظام های حقوقی حاکم بر مالکیت فکری دارای تفاوت عمیق است به گونه ای که به دشواری می توان تعریفی ارائه داد تا بر اساس همه مبانی درست تلقی گردد؛ بدین ترتیب، تعریفی که بتواند تمام ابعاد مالکیت فکری را نشان دهد، ممکن نیست.(1)

همانطور که می دانیم یکی از راههای شناخت یک ماهیت حقوقی، شناخت اجزاء و افراد زیر پوشش آن است. که در این روش قانونگذار می تواند به جای ارائه تعریف عام، مصادیق عنوان را به صورت مستقیم بشمارد و از این رهگذر، خود را از ارائه تعریف برهاند.(2)

 بیشتر معاهدات راجع به حقوق مالکیت فکری، به جای تعریف حقوق مالکیت فکری به بیان اجزاء و مصادیق آن پرداخته اند که این روش اگرچه به لحاظ علمی بسیار مفید است و افراد با امور مورد حمایت قانون آشنا می شوند و دادرسان به راحتی موارد حمایت را تشخیص داده و براساس آن حکم صادر می کنند؛ اما تطبیق قانون با موضوعات جدید همیشه با دشواری مواجه می شود؛ زیرا چه بسا موضوعات جدیدی به وجود آید که به راحتی نتوان این عناوین را بر آن تطبیق داد. از این رو ارائه تعریف در قالب مصادیق با این که ابهام را از میان می برد ولی مانع بزرگی برای قضات در یافتن احکام عناوین و موضوعات جدید است.(3)

در این تحقیق به عناوین و زمان ایجاد معاهدات بین المللی مرتبط با مالکیت فکری و اینکه ایران در کدام یک از این معاهدات بین المللی عضو می باشد و این معاهدات چه تعاریفی از حقوق مالکیت فکری ارائه کرده اند و از چه آثاری حمایت می کنند به تفکیک اشاره می شود. ادامه مطلب...

نام پرونده: [تجدیدنظر در حکم پرونده] FARINA v. SILVERLOCK 1856  

موضوع پرونده : چاپ و فروش علامت تجاری خواهان [به فروشندگان ادکلن‌های تولیدی خواهان] به توسط خوانده بر روی ادکلن های خود

تجدیدنظرخواه: Silverlock

تجدیدنظرخوانده: Johann Maria

(خواهان اصلی: Johann Maria Farina / خوانده اصلی: H. Silverlock )

حکم :

قاضی پرونده [حکم بدوی مبنی بر] شخص خوانده را به ممنوعیت دائمی از چاپ یا فروش یا در معرض فروش قرار دادن یا خریدن (تحصیل کردن) برای چاپ یا فروش هر علامتی که شباهت با علامتی که به توسط شخص خواهان داشته باشد [نقض کرده و حکم به برائت خوانده صادر کرده است.] یا آنکه آن علامت صرفا با رنگی متفاوت از علامت خواهان باشد محکوم نمود.

ادعاهای شخص خواهان :

شخص خواهان به وسیله لایحه خود ادعا کرده است که ایشان صاحب یه راز ارزشمندی در ساخت ادکلن های خود می باشد و به منظور تمایز ادکلن خود از دیگر ادکلن های موجود در بازار یک علامت ویژه منحصر به خود را ابداع کرده است که بر روی شیشه های ادکلن خود هک کرده است و شخص خوانده این علامت رو مورد کپی برداری (جعل) قرار داده است و بدین وسیله ادکلن های زیادی را با علامت وی تولید کرده است که یا دقیقا مثل علامت ایشان بوده است یا صرفا با کمی متفاوت از علامت وی و بدین نحو ادکلان ها را به فروش رسانیده است که این امر موجب ضرر بسیاری برای ایشان شده است.

درخواست خواهان :

شخص خواهان به وسیله لایحه خود درخواست ضرر و زیانی که به وسیله چاپ و فروش علامت خود به وسیله خوانده شده است را کرده است.

استدلال قاضی :

1- حق قانونی که در این پرونده برای شخص خواهان شناخته شده است عبارت است از حقی که بواسطه دارا بودن یک علامت تجاری خاص که برای کالایی معین ابداع شده است می باشد.

2- این حق نمی تواند به مانند [عنوان] حق کپی رایت به نحو کامل مورد توصیف قرار بگیرد.

3- این حق در واقع حقی است که صرفا برای شخص خواهان وجود دارد و این حق صرفا زمانی می تواند مورد اعمال قرار گیرد که مورد نقض قرار بگیرد.

4- این حق، حقی است که برای هر شخصی که دارای علامت تجاری خاصی باشد که بر روی کالاها و محصولات خود هک کرده باشد وجود دارد و شخص بواسطه اعمال حق خود جلوگیری میکند از اینکه دیگران کالاهای خود را با علامت او به فروش رسانند [تا مردم را گمراه سازند و به دارنده علامت خسارت وارد کنند.]

5- اعمال این حق هم چنین موجب جلوگیری کردن از مورد فریب قرار گرفتن مردم و مورد ضرر و زیان واقع شدن شخص صاحب علامت تجاری خاص می شود.

[5. اصلی که در این موارد باید اعمال شود: هر کس که شکلی از بیان اختصاص کالاها به خود را اتخاذ کرده باشد حق دارد بگوید دیگران نباید علامت تجاری وی را سرقت کرده و به مشتریان القا کنند کالاها آنها همان کالای اصلی است.]

[6. چون برچسب یا علامت متعلق به خواهان دارای کپی‌رایت نیست، کپی‌برداری و تکثیر صرف از آن ممنوع نیست و کاری که خوانده کرده هم صرفا تکثیر برچسب بوده است.] 

[7. خوانده صرفا برچسب را در تیراژ بالا تکثیر کرده و روی هیچ کالایی استفاده نکرده است پس هیچ مشتری ای از سوی وی فریب نخورده است. کافی است استفاده مشروعی غیر از به‌کاربردن برچسب بر روی کالاهای جعلی قابل تصور باشد. خود خوانده هم استدلال کرده است که خیلی از توزیع کنندگان ادکلن خواهان ممکن است نیاز به تعویض برچسب پیدا کنند و از همین رو آن را تکثیر کرده است.]

[8. بسیار جای تعجب است که قاضی بدوی معتقد است: اگر شخصی چیزی را برای هدفی مشروع بفروشد و آن چیز دارای کاربرد نامشروع نیز باشد، نمی‌تواند به این گفته اکتفا کند که هدف من کاربرد مشروع آن است بلکه باید اثبات کند که برای هدف نامشروع به‌کار نمی‌رود. این استدلال به‌طور مطلق درست نیست. برای نمونه در اینجا مشتریان زیادی هستند که استفاده مشروع از برچسب دارند و حکم به ضبط یا نابودی آنچه خوانده تا کنون تولید کرده است عادلانه نیست.]

[9. اگر نقض حق خواهان و تقلب از طریق فروش یک کالای جعلی وجود داشت این دادگاه باید آن را منع کند و استفاده نامشروع از علامت را متوقف کند اما حکم قاضی بدوی استفاده مشروع را نیز متوقف می‌کند.]

حقایق پرونده :

1- خواهان پرونده (Farina) سازنده اصلی (واقعی) نوعی ادکلن (Eau-de-Cologne) می باشد.

2-  بنابر آنچه خواهان گفته است ایشان از سال 1832 به وسیله علامت تجاری خاص خود و طراحی مختص خود که با نام "Johann Mark Farina gegeniiber dem Jiilichs Platz" می باشد در سراسر اروپا شناخته شده است و این شیوه ای بوده است که شخص خواهان در مورد ادکلن های خود به کار برده است.

3-  شخص خوانده [صاحب یک چاپخانه است که] علامت تجاری او را مورد چاپ و فروش قرار داده است یا دقیقا به مانند علامت تجاری خواهان یا صرفا با رنگی متفاوت [کمی تفاوت] از علامت خواهان.

[4. خوانده تنها برچسب علامت تجاری را چاپ کرده است ولی آن را بر روی هیچ کالایی به‌کار نبرده است.]

[5. فروشندگان و توزیع‌کنندگان ادکلن گاه به دلیل خراب شدن بسته‌بندی ادکلن‌ها به تعویض برچسب روی آن نیازمندند و خوانده چاپ برچسب‌ها را برای این منظور می‌داند.]

ماهیت علامت مورد حمایت :

قاضی پرونده ماهیت علامت را علامت تجاری می داند.

مبنای حمایت :

مبنای حمایت در این پرونده این است که دادگاه در این جا حمایت از علامت تجاری را می پذیرد و معتقد است که هر کسی که دارای علامت تجاری خاص برای کالای معینی باشد دارای این حق است که جلوگیری کند از دیگران در استفاده از علامت او و همچنین [تا] با اعمال این حق از فریب خوردن مردم نیز جلوگیری خواهد شد. [کند بنابراین مبنا جلوگیری از فریب و حمایت مصرف کننده است.]