بخش اول

نمای کلی:

نام: روغن آرگان

هدف از حفاظت : محصولات بامبداجغرافیایی خاص، دانشسنتی

نوعسازمان: تعاونی

نحوه حفاظت: نشانه های جغرافیاییونام گذاریازمبدا

صنعت : تولیدات شخصی

تمرکز : تجاری سازی، مشارکت، تحقیق و توسعه

کشور: مراکش

پیشینه:

در منطقه ای به مساحت8000هکتار درناحیه آهکی و نیمه بیابانی دره سو در جنوب غربی مراکش، درخت آرگان (argania spinosa) می تواند به ارتفاع ده متر رسیده و تا200سال عمر کند. سیستم ریشه گسترده و عمیق آن را قادر به حفظ آب و مقاومت در برابر درجه حرارت بالا می کندو آن را به خوبی با دیگر شرایط سخت محیط زیست و مشکل خشکسالی سازگار کرده است.این خصوصیات آن را سدی  در برابر فرسایش و پیشروی صحرای بزرگ  کرده اند.در نگاه اول درخت آرگان ، با  شاخه های خاردار و تنه گره دار و پیچ خوردهممکن است چندان جذاب به نظر نرسد ، اما آن نقش مهمی  را در فرهنگ سنتی مردم محلی، به ویژه قبایل بومی بازی کرده است.برای نسل ها چوب حاوی روغن آرگان به عنوان مصالح ساختمانی و سوخت استفاده می شود، و برگ و تفاله آن نیز به عنوان غذا برای بز استفاده می شود.

با این حال ارزش  درخت آرگان به میوه زرد متمایل به سبز آن است.میوه های آرگان بزرگتر از گردو و سفت، پوست اطراف آن تلخ ، یک لایه گوشتی با بوی شیرین ، که داخل آن یک هسته بسیار سخت است ودر داخل آن یک تا سه دانه غنی از روغن است، که می تواند برای استفاده به عنوان روغن در مواد غذایی و لوازم آرایشی استخراج شود.یکی از کمیاب ترین روغن ها در جهان، روغن آرگان است که سرشار از ویتامین A، ویتامین Eو اسیدهای چرب ضروری است، و اعتقاد بر این است برای کمک به بسیاری از بیماری های پوستی مانند خشکی پوست، آکنه، پسوریازیس، اگزما و بهبود بافت سوخته مناسب است.همچنین معروف است که خواص ضد پیری دارد.روغن آرگان کمی تیره تر از روغن زیتون، دارای طعم لذیذ فندق و زیبایی منحصر به فرد،  خواص دارویی دارد و در آشپزی استفاده می شود. برای صدها سال روغن آرگان امرار معاش تعداد زیادی از خانواده های روستایی را  از طریق فروش مغز و روغن آن تضمین کرده است ،امروزه، اکثریت قریب به اتفاق روغن آرگان با کار زنان در تعاونی ها یی مانند تعاونی Amal  درTamanarو تعاونی Tifaout Women’s Agricultural در منطقه Souss-MassaDraa  تولید میشود.

درخت آرگان توسط سازمان آموزشی ، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو)در سال 1998 به رسمیت شناخته شد و منطقه جنوب غربی مراکش تحت برنامه UNESCO’s Man و Biosphere به عنوان زیست گاه ومنبع (مرکز) آن در کره زمین تبدیل شد.

دانش سنتی :

تولید روغن آرگان یک فرایند فشرده و بسیارسخت است، و زنان بومی مراکشی برای قرن ها با اتکا به دانش سنتی خود به استخراج روغن با بالاترین کیفیت می پردازند. هنگامی که میوه های آرگان می رسد، معمولا توسط زنان جمع آوری شده و به روستا آورده می شود جایی که آنها در حالت نشسته (خط مونتاژسنتی) برای استخراج روغن کار می کنند.برای بدست آوردن مغز (هسته)، زنان هسته را به روش های سنتی بین دو سنگ قرار می دهند وآن را باز می کنند ، از پوسته پس مانده به عنوان سوخت برای آتش استفادهمی کنند.، رتبه سختی هسته آرگان در میان سخت ترین ها در جهان شانزده بار سخت تر از یک فندق است، و این اولین مرحله سخت ترین بخش از این فرایند است.ماشین آلات طراحی شده برای این کار اغلب شکست خورده و روش سنتی شکستن میوه آرگان موثر ترین راه برای رسیدن به دانه است.

پس از جدا شدن شدن پوسته از هسته ، مغز به زنان دیگر داده میشود که آنها را در آسیاب دست سازی به نام azerg درهم شکسته و له کنند. این روغن ساخته شده است تا برای  پخت و پز مورد استفاده قرار گیرد، دانه ها  قبل از آن که خرد  شوند برای خارج کردن عطر وطعم  بو داده می شوند ،خمیر حاصل را برای استخراج روغن با آب مخلوط و بارها و بارها با دست  ورزداده و فشرده می کنند، تا مخلوطی یک سطح وصاف به دست آید. از آنجا که گوسفندان و دیگر حیوانات به آرگان علاقه دارند، تفاله باقیمانده برای تغذیه دام  نگهداری و استفاده می شود.با استفاده از روش سنتی، تولید طول می کشد حدود بیست کیلوگرم از میوه های آرگان و نزدیک به بیست ساعت کار برای تولید فقط یک لیتر روغن آرگان .

کالاهای با مبدأ جغرافیایی خاص :

درخت آرگان در گذشته در سراسر شمال آفریقا رشد می کرد، اما امروز آن تنها در جنوب غربی مراکش رشد می کند. درخت آرگان  کاملا با محیط خشن منطقه سازگار شده است، با توانایی برای زنده ماندن در گرمای شدید )بیش از 50 (° C ، خشکسالی و خاک ضعیف.اگر چه تعداد آن رو به کاهش است، درخت آرگان دومین درخت فراوان در جنگل ها مراکش است، با بیش از بیست میلیون درخت زنده در منطقه و نقش حیاتی در زنجیره غذایی و محیط زیست دارد. ریشه های درخت در جستجوی آب در عمق زمین رشد کرده و کمک می کند که خاک متصل واز فرسایش  آن جلوگیری شود.بخش عمده ای از این منطقه با توجه به وجود درخت آرگان در برابر پیشرفت بیابان مقاومت کرده است، و بنابراین آن یک نقش غیر قابل تعویض را در تعادل زیست محیطی منطقه بازی میکند

این تنها  شرایط جغرافیایی منطقه نیست که درخت آرگان را منحصر به فرد کرده است، بلکه نقشی است  که درخت در فرهنگ مردم بومی و مردم عربی که در این منطقه زندگی می کنند برای صدها سال بازی کرده است. درخت آرگان یک درخت چند منظوره است و هر بخشی از آن قابل استفاده به عنوان یک منبع اقتصادی یا غذا است. میوه آن را می توان خورد، روغن را می توان از مغز استخراج و چوب درخت را می توان برای سوخت استفاده کرد.بنابراین درخت نقش اجتماعی و اقتصادی مهمی در فرهنگ محلی بازی می کند، و در حال حاضر به یک منبع قابل توجهی از غذا و درآمد برای حدود سه میلیون نفر از مردم که بیش از دو میلیون نفر از آن در مناطق روستایی زندگی می کنند را فراهم می کند.اهمیتی که درختان آرگان در آن منطقه جغرافیایی و در زندگی مردم دارند موجب شد که دولت مراکش به دنبال حفاظت از درخت به عنوان یک نشانه جغرافیایی باشد.

نشانه جغرافیایی :

خواص منحصر به فرد جغرافیایی این منطقه با یک برنامه کاربردی از اتحادیه اروپامنجر به محافظت از آرگان توسط دولت مراکش شد . این برنامه برای تبدیل شدن Argane  به یک نشانه جغرافیایی حفاظت شده  (PGI)در اکتبر 2011 در کمیسیون اروپا ساخته شده است.در صورت تصویب ، Argane می تواند یکی از اولین نشانه های جغرافیایی حفاظت شده(PGI)  درآفریقا باشد که موفق به دریافت چنین حفاظتی در چارچوب مقررات اتحادیه اروپا شده است . ثبت نام PGI مشخص میکند کهArgane از یک منطقه خاص با خواص منحصر به فرد است و مصرف کنندگان را راهنمایی می کند که تولید آن مطابق با استانداردهای خاصی بوده است.همچنین می تواند به حفاظت از دانش سنتی و ترویج حقوق جمعی تولید کمک کند

سه مزایای اصلی دیگر برای ثبت نام Argane PGI وجود دارد. اول، نام argane خواهد بود که حقوق کسانی که حق استفاده از آن و محصولات مشتق شده ازآرگان (مانند روغن آرگان)  را دارند محفوظ می دارد و می توانند از تولید این محصولات بهره مند شوند. دوم، احتمال برای ورود تولید ات آرگان به بازار اتحادیه اروپا تحت PGI، که به آنها اجازه افتراق محصولات خود از رقبا را می دهد و ویژگی های خاص محصولات Argane برجسته میشود. . سوم، نیاز به توجه به استانداردهای خاص برای تولید محصولاتی مانند روغن آرگان ، که می تواند منشا تضمین و اطمینان مصرف کنندگان به دریافت محصولات واقعی مراکش باشد. این استانداردها نیز می تواند تشخیص محصول Argane اصلی و تقلبی را آسان کند، در نتیجه از هر دو تولید کنندگان داخلی و مصرف کنندگان حفاظت کند.